Mèn mén Hà Giang: Món đặc sản có 1-0-2 của núi rừng Đông Bắc

Đến Hà Giang, ngoài tham quan các địa điểm nổi tiếng như cột cờ Lũng Cú, đèo Mã Pí Lèng, cổng trời Quản Bạ, ngắm hoa tam giác mạch,... Du khách đừng quên thưởng thức món mèn mén Hà Giang. Một đặc sản độc nhất vô nhị của mảnh đất Đông Bắc, chắc chắn bạn sẽ có được trải nghiệm khó quên!

1. Mèn mén - Món đặc sản độc nhất vô nhị ở Hà Giang

Mèn mén hay còn gọi bằng cái tên bột ngô hấp, là món ăn truyền thống lâu đời của người Mông ở Hà Giang. Đây không không chỉ đơn thuần là món đặc sản mà nó còn trở thành nét văn hóa được truyền lại từ đời này sang đời khác.

Cái tên "mèn mén" được bắt nguồn từ tiếng Quan Hỏa Trung Quốc, có nghĩa là bột ngô hấp. Nguồn gốc của nó gắn liền với lịch sử canh tác lâu đời của người Mông trên mảnh đất cao nguyên đá. Do điều kiện địa lý và khí hậu khắc nghiệt, cây ngô trở thành nguồn lương thực chính của người dân tộc Mông. Để tận dụng tối đa nguyên liệu này, họ đã sáng tạo ra món mèn mén như một cách chế biến độc đáo và hiệu quả.

Mén mén không chỉ là đặc sản mà còn là nét văn hóa của người Mông, Hà Giang

Cuộc sống của người Mông ngày nay đã có phần sung túc hơn, do vậy mèn mén không còn xuất hiện thường xuyên trong bữa ăn chính như trước đây. Thay vào đó, cơm đã trở thành lựa chọn phổ biến hơn. Tuy nhiên, vào những dịp lễ Tết, ma chay, cưới xin, mèn mén vẫn được sử dụng cúng dâng lên ông bà tổ tiên, thể hiện lòng thành kính và biết ơn.

2. Hương vị của mèn mén như thế nào?

Mặc dù làm từ nguyên liệu ngô hết sức bình thường như mèn mén Hà Giang lại sở hữu hương vị đặc biệt. Bởi người ta sử dụng giống ngô ngon nhất của vùng, khác biệt so với ngô của các địa phương khác. 

Khi ăn, bạn sẽ thấy vị ngọt tự nhiên, hương thơm ngô nồng nàn kích thích vị giác. Mèn mén được hấp chín trong chõ gỗ truyền thống giúp giữ được độ dẻo dai và mềm mại. Lúc cho vào miệng tạo cảm giác dẻo thơm lan tỏa khắp vòm họng. Mèn mén thường được ăn kèm cùng canh rau, thịt gác bếp, thắng cố,... tạo nên hương vị đặc trưng khó cưỡng lại.

Mèn mén có hương vị dân dã nhưng rất đặc trưng

3. Hướng dẫn nấu mèn mén Hà Giang chuẩn vị 

Cách làm món mèn mén không quá khó nhưng để chuẩn vị Hà Giang thì lại không hề đơn giản. Đòi hỏi phải làm nhiều công đoạn, tốn thời gian và cần có bí quyết gia truyền riêng. Tham khảo hướng dẫn chi tiết:

3.1. Chuẩn bị nguyên liệu

Nguyên liệu chính để làm món mèn mén là ngô tẻ trồng ở địa phương Hà Giang. Ngô ở nơi khác không thể tạo ra hương vị đặc trưng. Sau khi thu hoạch những bắp ngô tươi từ ruộng về, người dân bắt đầu tuyển chọn kỹ lưỡng. Họ chỉ lấy bắp đủ già, hạt căng mẩy không bị lép để nấu mèn mén, còn hạt ngô xấu bị loại bỏ.

Theo kinh nghiệm của già làng dân tộc Mông, mèn mén ngon là bắt buộc phải chế biến từ ngô tẻ treo trên hiên nhà hoặc gác bếp. Bởi ngô tẻ tơi, nếu dùng ngôi nếp sẽ vón cục khó làm và không ngon.

3.2. Các bước nấu mèn mén

• Bước 1: Ngô tẻ tách hạt khỏi lõi, xay nhuyễn thành bột mịn và lọc bỏ vỏ ngô và tạp chất. Thường ngô được xay thủ công bằng cối đá, xay lần 1 cho tróc hết vỏ mới xay tiếp thành bột.

Làm mèn mén mất khá nhiều thời gian và công sức

• Bước 2: Hấp mèn mèn cũng phải 2 lần. Lần đầu, thêm chút nước vào bột ngô và trộn đều cho đến khi bột ngô tơi ra, không bị vón cục thì cho vào chõ hấp. Nếu ngô non thì chỉ cần nước trong chảo sôi, hơi nước bốc lên miệng chõ là hoàn thành. Còn ngô già phải để lửa lâu hơn.

• Bước 3: Hấp lần một xông, bột ngô được đổ ra nia, đảo tơ và loại bỏ những mảng ngô già lửa. Tiếp tục bỏ vào chõ hấp lần hai đến khi bột ngô chín hoàn toàn là hoàn tất món mèn mén.

Nhìn chung, muốn chế biến xong mèn mén cần khoảng 2 - 3 tiếng đồng hồ. Vì thế, để kịp phiên chợ sáng thì người dân địa phương phải dậy nấu từ lúc 4 - 5 giờ sáng. Người đi nương hay đem theo món này ăn sáng, ăn trưa.

4. Cách thưởng thức mèn mén ngon đúng điệu

Mèn mén sở hữu hương vị đặc trưng và cách thưởng thức nó cũng rất độc đáo. Nếu lần đầu bạn ăn món này thì hãy tham khảo một số kiểu ăn thơm ngon phổ biến sau đây:

• Ăn kèm rau: Mèn mén thường được ăn kèm các món canh rau, canh đậu chúa,... để cân bằng hương vị và cung cấp đầy đủ dinh dưỡng. Vị bùi ngọt của mèn mén hòa quyện với vị thanh mát của canh rau tạo nên sự kết hợp hoàn hảo.

• Ăn cùng thịt: Mọi người hay ăn mèn mén với thịt gác bếp, thắng cố,... cho bữa ăn thêm phần đậm đà, hấp dẫn. 

• Chấm nước mắm ớt: Bạn hoàn toàn có thể chấm mèn mén cùng nước mắm ớt giúp gia tăng hương vị vốn có của món ăn. Vị cay nồng từ ớt kết hợp cùng vị ngọt nhẹ, thơm bùi của mèn mèn vô cùng kích thích vị giác.

Mèn mén Hà Giang nghe có vẻ dân dã nhưng lại có hương vị ngon tuyệt. Nếu có dịp ghé thăm mảnh đất cao nguyên đá, du khách nhất định nên thử món đặc sản độc đáo này. Hoặc mua mèn mén về làm quà cho bạn bè, người thân, chắc chắn họ sẽ rất vui khi nhận.